Próchnicy należy zapobiegać już u niemowlaków, gdyż próchnica w zębach mlecznych zwiększa ryzyko jej wystąpienia w zębach stałych. Dbanie o higienę jamy ustnej dziecka trzeba zacząć jak najwcześniej. Korzystne jest szczotkowanie zębów 2 razy dziennie pastą z fluorem. Leczenie zębów mlecznych to:
Remineralizacja – polega na miejscowym stosowaniu związków fluoru, co wzmacnia wytrącanie się składników mineralnych w miejscu uszkodzenia. Niestety jest możliwa tylko w początkowym stadium próchnicy. Impregnacja – tkanki zęba zmienione próchnicowo przesyca się środkami chemicznymi działającymi bakteriobójczo i mineralizująco, co powoduje utwardzenie i ochronę przed czynnikami zewnętrznymi. Wadą tej metody jest przebarwienie zębów. Wypełnianie ubytków próchnicowych – po usunięciu zmienionych próchniczo tkanek wypełnia się ząb materiałem plastycznym. Leczenie kanałowe – gdy dojdzie do stanu zapalnego miazgi, lekarz stomatolog usuwa chorą tkankę i wypełnia komorę oraz kanały specjalnym materiałem. Ozonoterapia – jest to nowoczesna metoda leczenia próchnicy zębów przy pomocy ozonu. Gaz ten dociera do trudno dostępnych miejsc i niszczy bakterie. Ekstrakcja – gdy ząb nie nadaje się do żadnego leczenia, usuwa się go.
Dbając o stan uzębienia dbamy o zdrowie całego organizmu. Wykryto podobieństwo między bakteriami chorobotwórczymi dziąseł i zębów, a bakteriami uszkadzającymi mięsień sercowy i zastawki serca.
Najważniejsza jest szczoteczka do zębów, bo przy jej pomocy usuwamy osad nazębny. Nie może być zbyt gruba, aby można nią było wyczyścić jak najwięcej zakamarków. Ważna jest także twardość włosia –nie powinna być zbyt twarda, gdyż będzie raniła dziąsła, ani zbyt miękka. Szczoteczkę należy wymieniać dość często.
Ważna jest też pasta, która nie tylko wyczyści, ale spełni funkcję leczniczą. Istnieją pasty działające przeciw paradontozie, łagodzące objawy nadwrażliwości, łagodnie wybielające. Dokładne czyszczenie powinno trwać co najmniej trzy minuty – okrężnymi ruchami od dziąsła w kierunku korony zęba. Ważne by czyścić powierzchnie wewnętrzne i zewnętrzne. Kończąc mycie dobrze jest przeciągnąć szczoteczką po języku i wewnętrznej stronie policzków.
Miejsca najbardziej narażone na tworzenie się próchnicy są powierzchnie w przestrzeniach międzyzębowych. W takich przypadkach pomocne jest użycie nici dentystycznych lub specjalnych przyrządów do czyszczenia. Można posłużyć się specjalnym urządzeniem do płukania zębów pod ciśnieniem – irygatorów.
Nadwrażliwość zębów jest to dolegliwość, z która spotyka się co czwarty dorosły człowiek. Pojawia się najczęściej u osób około trzydziestki, częściej u kobiet niż mężczyzn.
Ból wywołują czynniki zewnętrzne – zimne i gorące pokarmy i napoje, czynniki mechaniczne np. szczotkowanie zębów zbyt twardą szczoteczką. Może się także nasilać w miejscu przylegania klamerek lub aparatów ortodontycznych.
U osób dorosłych przyczyną jest osłabienie korzeni zębów wskutek cofania się dziąseł. Proces ten związany jest z wiekiem. Obnażone szyjki zębów, niechronione szkliwem, są bardziej wrażliwe na działanie bodźców zewnętrznych i reagują bólem na ciepło, zimno lub ucisk. Ponadto zęby stają się z wiekiem podatne na rozwój próchnicy. Inne przyczyny bólu to zbyt energiczne i nieumiejętne szczotkowanie zębów twardą szczoteczką i używanie past ze środkami ściernymi np. past wybielających. Do ścierania się powierzchni szkliwa przyczynia się także zgrzytanie zębami (bruksizm), zaciskanie szczęk, obgryzanie paznokci lub częste gryzienie twardych przedmiotów.
Dieta odgrywa dużą rolę w powstawaniu nadwrażliwości zębów np. skład posiłków wpływa na kwasowość śliny. Owoce cytrusowe, mięso, słodkie napoje sprzyjają nadwrażliwości.
Stomatologia rozwinęła w ciągu wielu wieków swojego istnienia wiele odrębnych specjalności. Oto niektóre z nich wraz z krótkim omówieniem na jakich dziedzinach praktyki stomatologicznej się skupiają: Stomatologia wieku rozwojowego – inaczej dziecięca, zajmuje się krzewieniem oświaty zdrowotnej, zapobieganiem czyli profilaktyką próchnicy, wczesnym wykrywaniem wrodzonych wad oraz leczeniem narządu żucia u dzieci i młodzieży. Peridontologia – zajmuje się chorobami przyzębia oraz chorobami dziąseł i błony śluzowej jamy ustnej. Ortodoncja – ortopedia szczękowa, zajmuje się zapobieganiem skutkom i leczeniem wrodzonych i nabytych wad zębowo-szczękowo-twarzowych. Protetyka stomatologiczna – zajmuje się rehabilitacją narządu żucia tj. uzupełnianiem i odbudową za pomocą protez, brakującego uzębienia. Chirurgia stomatologiczna – zajmuje się chirurgią zębów. Chirurgia szczękowo-twarzowa prowadzi w warunkach szpitalnych zabiegi w obszarze czaszki twarzowej np. urazy, choroby nowotworowe, chirurgia plastyczna odtwórcza. Stomatologia przemysłowa – zajmuje się ujemnym wpływem środowisk przemysłowych na uzębienie i struktury jamy ustnej. Stomatologia zachowawcza – zajmuje się leczeniem chorób zębów i ozębnej. Profilaktyka jest domeną wszystkich wymienionych specjalności, bowiem w stomatologii, podobnie jak w innych specjalnościach medycznych, ogromnie ważne jest zapobieganie najczęściej występującym chorobom, co społecznie i ekonomicznie jest korzystniejsze od zwalczania chorób.
Przeciwpróchnicze działanie związków fluoru wykryto ponad 100 lat temu. Stwierdzono, że na obszarach, gdzie naturalna woda pitna ma wyższe stężenie fluoru próchnica występuje znacznie rzadziej. Powstał więc pomysł sztucznego fluorowania wody pitnej, tak aby stężenie tego pierwiastka wynosiło 1,0 1,2 ppm na 1 l wody. Spożywanie specjalnie wzbogaconej wody prowadzi do wbudowywania związków fluoru w szkliwo zębów, czyniąc je odpornym na czynniki niszczące. Wodę naturalną ze zwiększonym stężeniem fluoru mają m.in. Tczew, Malbork, Kalisz. W wielu miastach w Polsce woda jest specjalnie fluorowana.
Związki fluoru można też podawać w formie tabletek. Dzienna dawka dla dzieci wynosi 1,5 – 2,0 mg. Metoda ta jest skuteczna u małych dzieci, musi być systematycznie stosowana i zawsze wymaga uzgodnienia z lekarzem pediatrą.
Inną metodą jest fluorowanie soli kuchennej – 90 mg związków fluoru na 1 kg soli. Mniej efektywna metoda jest fluorowanie mleka pitego przez dzieci.
W metodzie kontaktowej wykorzystuje się zdolność wnikania związków fluoru przez powierzchnię szkliwa. Najprostszym sposobem jest stosowanie past do zębów wzbogaconych fluorem, płukanie jamy ustnej odpowiednim roztworem lub pędzlowanie koron zębowych wodnym roztworem fluorku sodu.
Żeby dokładnie oczyścić zęby wystarczy sama szczotka, ale kiedy użyjemy pasy do zębów szczotkowanie możemy znacznie skrócić. To dlatego, że głównym składnikiem past są środki ścieralne i polerujące np. uwolniona krzemionka, sole glinu, węglan wapnia, które mechanicznie usuwają osad. Ich działanie wspierają środki pieniące, bo powodują zmiękczanie związków organicznych znajdujących się w płytce nazębnej i ułatwiają ich wypłukiwanie. Ponadto piana dociera w te miejsca, gdzie nie zawsze sięga szczoteczka. Pasty zawierają także substancje, które leczą, odświeżają i upiększają.
Twarde szkliwo na zębach ma za zadanie chronić je, jednak bakterie i produkty ich przemiany materii obniżają odczyn pH w ustach, a to jest początkiem demineralizacji szkliwa i ułatwia rozwój próchnicy. W walce z tym procesem najważniejszą rolę odgrywa fluor, który podczas szczotkowania wbudowuje się w szkliwo zębów wzmacniając jego odporność na atak kwasów Badania dowiodły, że regularnie myjąc zęby pastą z fluorem można odbudować świeże ubytki w szkliwie, zanim rozwinie się w nich próchnica. Odkładanie się płytki nazębnej sprzyja cofaniu się linii dziąseł, a to z kolei jest przyczyną odsłaniania wrażliwych szyjek zębowych. W takiej sytuacji trzeba używać specjalnej pasty.
Licówki to po prostu porcelanowe nakładki na zębach. Mają grubość od 0,2 do 1,5 mm. Przykleja się je do zęba jak tipsy do paznokci. Poprawiają kształt zęba, przysłaniają ściemniały ząb jeśli wybielanie nie dało oczekiwanych rezultatów. Ukrywają także złamania, ukruszenia, a także przerwy między zębami tzw. przelotki. Można je nakleić na jeden, kilka, a nawet wiele zębów. Dentysta musi dobrać odpowiedni kolor licówki. Najpierw szlifuje ząb w znieczuleniu i nakłada nakładki tymczasowe, a gotowe licówki dopiero po kilku dniach. Licówki nie trzeba wymieniać, chyba że ząb ulegnie uszkodzeniu.
Porcelanowe korony mają zastosowanie, kiedy ząb jest mocno przebarwiony, ma uszkodzone szkliwo, albo też dużą plombę. Stosuje się ją zazwyczaj, gdy ubytek widocznej, naturalnej korony zęba jest bardzo duży. Po opiłowaniu i oszlifowaniu odpowiednio zęba wsuwa się na niego sztuczną koronę. Najnowsze korony porcelanowe są całkowicie wykonane z tego właśnie tworzywa. Wcześniej ich konstrukcja była metalowa. Nadal z powodzeniem stosuje się korony na podbudowie stopu złotoplatyny, natomiast niemal całkowicie rezygnuje się ze stosowania metali nieszlachetnych.
